الرواشح السماویة فی شرح الاحادیث الامامیة (کتاب)
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | میرداماد |
| موضوع | شرح احادیث کافی |
| زبان | عربی |
| مجموعه | یک جلد |
ألرَّواشحُ السَّماویّة فی شَرحِ الاَحادیثِ الامامیّة کتابی به زبان عربی در شرح احادیث کافی تألیف سید محمدباقر میرداماد (حدود۹۶۰-۱۰۴۱ق). مؤلف در ۳۹ بخش به بحث پیرامون مباحث مختلف در کافی اثر شیخ کلینی پرداخته است. نویسنده، به جای فصل و بخش، از کلمه راشحه استفاده کرده و آن بهمعنای آبی است که در لابلای سنگ جریان مییابد.
مؤلف
میرداماد، فیلسوف، متکلم و فقیه برجسته دوره صفویه است. او معاصر شیخ بهائی بود، که به معلم ثالث نیز شهرت داشت. اثر فلسفی مهم وی، کتاب قبسات و شاگرد برجسته او، ملاصدرا است. میرداماد به زبان فارسی و عربی شعر میسرود و تخلص شعری او اشراق بود.
موضوع کتاب
میرداماد قصد داشته تا کتابی در شرح کتاب الکافی اثر کلینی بنویسد که فقط موفق شد «کتاب العقل و الجهل» و بخشی از کتاب «التوحید» اصول کافی را شرح کند. این کتاب دارای نسخهها و چاپهای متعددی است.[۱]
ساختار
کتاب، شامل یک مقدمه و ۳۹ فصل (راشحه) است. نگارنده در مقدمه کتاب به بیان اهمیت کتاب کافی پرداخته و معتقد است که با توجه به گذشت حدود هفت قرن از تألیف کافی، تا حال، کسی اقدام به حل مشکلات احادیث آن ننموده و قدمی در این راه برنداشته است. او با اشاره به این نکته که شرح احادیث اصول کافی، تنها از عهده کسی برمیآید که از علوم عقلی و نقلی بهره کافی داشته باشد، به شرح کتاب میپردازد. کتاب الرواشح با شرحی بر مقدمه کلینی که در سرآغاز کافی آمده است، شروع میشود و سپس به رواشح سیونهگانه پرداخته میشود.[۲]
رواشح سیونهگانه
- راشحه اول: اقسام اولیه حدیث (حدیث صحیح، قوی، موثق، حسن و ضعیف) بیان شده و توضیح اصطلاحاتی مانند سند، اسناد، حدیث متواتر و واحد.
- راشحه دوم: بیان دیدگاههای علمای اهل سنت درباره تعریف حدیث صحیح و نقد و بررسی این دیدگاهها.
- راشحه سوم: بیان طبقات سهگانه اجماع و اشاره به برتری و فضیلت هر طبقه بر طبقه بعد از آن.
- راشحه چهارم: بحث درباره ابراهیم بن هاشم قمی.
- راشحه پنجم: اختلاف در حسن بودن احادیث عبدالعظیم حسنی.
- راشحه ششم: ابواسحاق، ثعلبه بن میمون کیست؟
- راشحه هفتم: بحث درباره شخصیت عبدالله بن بکیر.
- راشحه هشتم: درباره ابوعیسی محمد بن هارون الوراق.
- راشحه نهم: پیرامون اسماعیل بن ابیزیاد سکونی.
- راشحه دهم: بحث از جرح و تعدیل
- راشحه یازدهم: درباره حکمهای علامه حلی، محقق و شهید در کتابهای استدلالی.
- راشحه دوازدهم: درباره الفاظ جرح و تعدیل، نظیر خیر، فاضل، خاص، ممدوح، زاهد، ضعیف، کذاب، وضاع، کذوب.
- راشحه سیزدهم: بحث درباره مجهول است چه مجهول اصطلاحی (کسی که رجالیها به مجهول بودن او تصریح کردهاند، نظیر اسماعیل بن قتیبه) و چه مجهول لغوی (کسی که اصلا اسمش در کتب رجال نیامده است).
- راشحه چهاردهم: بحث درباره اصحاب روایت و اصحاب ملاقات است. برخی از اصحاب، امامی را ملاقات کردهاند ولی روایتی از آن امام نقل نمیکنند.
- راشحه پانزدهم: بحث درباره صفوان بن یحیی.
- راشحه شانزدهم: بحث درباره مراسیل ابن عمیر.
- راشحه هفدهم: آداب نجاشی در نقل
- راشحه هیجدهم: بحث پیرامون جملهای از حمدان بن احمد.
- راشحه نوزدهم: بحث درباره محمد بن اسماعیل که از فضل بن شاذان روایت کرده است.
- راشحه بیستم: بحث درباره مشیخه و شیخه و شیخان.
- راشحه بیست و یکم: بحث درباره محمد بن احمد علوی.
- راشحه بیست و سوم: بحث درباره حسین بن علی بن سفیان بن خالد بن سفیان (معروف به ابو عبدالله البزوفری).
- راشحه بیست و چهارم: معنای واژههای سعی، غی و رشد.
- راشحه بیست و پنجم: تحقیق درباره سوید بن قیس و ذوالیدین و ذوالثدیه.
- راشحه بیست و ششم: بحث درباره ابن سنان.
- راشحه بیست و هفتم: بحث در ضابطههای نسبت و موارد اختلافی آنها نظیر هَمدانی و هَمِدانی، قاسانی و قاشانی، عُمّانی و عَمانی.
- راشحه بیست و هشتم: بحث در گفتههای متعدد محدثان در نقل روایت است که گاهی صیغه مجهول ذکر میکنند و گاهی معلوم.
- راشحه بیست و نهم: بحث درباره اصول اربعمأة.
- راشحه سیام: بحث در تفاوت بین تخریج و تخرج در اصطلاح علم رجال، فقه، اصول و حدیث.
- راشحه سی و یکم: ذکر دیدگاههای مختلف درباره تعدد افراد در جرح و تعدیل و شهادت.
- راشحه سی و دوم: بحث درباره تعارض جرح و تعدیل است که در صورت تعارض، کدام یک متقدم است؟
- راشحه سی و سوم: بحث از این است که اگر فردی توثیق شد و این فرد از کسی روایت کرد، آیا بدون اینکه تصریح به وثاقت فرد دوم شود، فرد دوم هم ثقه است یا نه؟
- راشحه سی و چهارم: این راشحه، ادامه بحث قبلی است که اگر کسی ثقه بود و معمولا هم از ثقه نقل میکند، در عین حال اگر از ضعیفی نقل کرد، این قابل قبول نیست.
- راشحه سی و پنجم: بحث درباره تعیین ابن غضائری.
- راشحه سی و ششم: بحث در اقسام پنجگانه حدیث است.
- راشحه سی و هفتم: در ادامه راشحه سی و ششم، بحث درباره اقسام فرعی حدیث است که مندرج در تحت همان اقسام پنج گانهاند.
- راشحه سی و هشتم: بحث در تفاوت بین حدیث قدسی، قرآن و احادیث نبوی است.
- راشحه سی و نهم: بحث درباره اقسام حکم عقل است که یا به مباحث اعتقادی مربوط میشود یا احکام شرعی.[۳]
چاپ
کتاب الرواشح السماویة در سال ۱۳۸۱ش در قم با تحقیق نعمتالله جلیلی و غلامحسین قیصریه در انتشارات دارالحدیث منتشر شد.[۴]
پانویس
منابع
- جوادی، قاسم، نگاهی به «الرواشح السماویه» میرداماد(م۱۰۴۱ق)، علوم حدیث» زمستان ۱۳۷۷ - شماره ۱۰.
- صدرایی خویی، فهرستگان نسخههای خطی حدیث و علوم حدیث شیعه، قم، دار الحدیث، ۱۳۸۳ش.
- تازههای نشر و تحقیق، علوم حدیث، پاییز ۱۳۸۱ش، شماره ۲۵.
پیوند به بیرون